آینده شغلی در عصر هوش مصنوعی: چه کسانی باید نگران باشند؟

نگران نباشید، احتمالاً لازم نیست فعلاً به فکر به‌روز کردن رزومه خود بیفتید. با این حال، گزارش جدید مایکروسافت نشان می‌دهد برخی مشاغل بیش از دیگران در معرض تغییرات ناشی از هوش مصنوعی قرار دارند.

در سال ۱۹۸۸، هانس موراوک، رباتیک‌دان اتریشی، به نکته جالبی اشاره کرد: ماشین‌ها به راحتی از پس بسیاری از وظایف پیچیده شناختی (مانند بازی شطرنج و حل مسائل ریاضی) برمی‌آیند، اما برای یادگیری ابتدایی‌ترین مهارت‌های حرکتی (مانند برداشتن یک لیوان یا راه رفتن) با چالش مواجه هستند. نزدیک به ۴۰ سال بعد، «پارادوکس موراوک» بیش از هر زمان دیگری صادق است: سیستم‌های هوش مصنوعی مدرن می‌توانند طیف وسیعی از کارهای فکری را انجام دهند، اما هنوز تا پر شدن جاده‌ها از خودروهای خودران فاصله زیادی داریم.

این دوگانگی در گزارش اخیر مایکروسافت نیز بازتاب یافته است؛ گزارشی که ۴۰ دسته شغلی را که به احتمال زیاد با هوش مصنوعی جایگزین می‌شوند، مشخص کرده است.

کدام مشاغل در معرض بیشترین خطر هستند؟

بر اساس این گزارش – که البته هنوز داوری همتا (peer-review) نشده است – مشاغل در معرض خطر، آن‌هایی هستند که بر پایه جمع‌آوری، ترکیب و انتقال اطلاعات استوارند؛ یعنی دقیقاً همان کارهایی که سیستم‌های هوش مصنوعی مولد در آن مهارت دارند. مشاغلی مانند مترجمان، کارشناسان فروش و خدمات مشتری، نویسندگان و روزنامه‌نگاران و دانشمندان علوم سیاسی در این دسته قرار می‌گیرند.

در مقابل، امن‌ترین مشاغل ظاهراً آن‌هایی هستند که بیشتر به کار فیزیکی و مهارت‌های بین‌فردی وابسته‌اند. هیچ هوش مصنوعی در آینده نزدیک جایگزین مسئول نمونه‌گیری خون، متخصص آماده‌سازی اجساد یا ماساژدرمانگر نخواهد شد.

محققان مایکروسافت از معیاری به نام «امتیاز کاربردپذیری هوش مصنوعی» استفاده کردند. این امتیاز با ارزیابی نحوه استفاده فعلی کارکنان از هوش مصنوعی و در نظر گرفتن میزان مفید بودن این فناوری برای وظایف اصلی هر شغل محاسبه شده است.

آیا واقعاً باید نگران باشیم؟ نگاهی نقادانه به گزارش مایکروسافت

اما پیش از آنکه نگران از دست دادن شغل خود به یک الگوریتم شوید، باید به چند نکته مهم درباره این گزارش توجه کنید.

اول اینکه این تحقیق، استفاده و تأثیر کلی هوش مصنوعی را تحلیل نکرده، بلکه صرفاً بر اساس مجموعه داده‌ای از ۲۰۰ هزار مکالمه ناشناس کاربران آمریکایی با مایکروسافت Copilot، دستیار هوش مصنوعی این شرکت، متمرکز بوده است. همان‌طور که خود محققان اعتراف می‌کنند، این موضوع تصویر دقیقی از پتانسیل هوش مصنوعی برای ایجاد تحول در بازار کار ارائه نمی‌دهد، زیرا ابزارهای محبوب دیگری نیز در حال استفاده هستند که در این مطالعه لحاظ نشده‌اند.

همچنین، روش تقسیم‌بندی مشاغل به مجموعه‌ای از وظایف، لزوماً پیچیدگی کامل هر نقش را نشان نمی‌دهد. هر شغل اغلب ترکیبی از مهارت‌های فنی و مهارت‌های نرم است. برای مثال، هوش مصنوعی شاید در آینده‌ای نه چندان دور بتواند روزنامه‌نگاری زرد و کلیک‌خور بنویسد، اما احتمالاً نخواهد توانست به سرعت خود را به صحنه یک حمله تروریستی یا زلزله برساند و با مردم مصاحبه کند.

محققان همچنین تأکید می‌کنند که امتیاز کاربردپذیری هوش مصنوعی را نباید به عنوان یک پیش‌بینی قطعی برای آینده بازار کار در نظر گرفت. آن‌ها رواج ابزارهای هوش مصنوعی را با ظهور دستگاه‌های خودپرداز (ATM) در صنعت بانکداری مقایسه می‌کنند که برخلاف انتظار، منجر به افزایش تعداد کارمندان بانک شد؛ زیرا بانک‌ها توانستند با هزینه کمتر شعب جدیدی افتتاح کنند و بر تعاملات شخصی‌تر با مشتریان تمرکز کنند.

به گفته محققان مایکروسافت: «این نتیجه‌گیری که مشاغل دارای همپوشانی با هوش مصنوعی خودکار شده و با کاهش شغل یا دستمزد مواجه می‌شوند، اشتباه است؛ زیرا داده‌های ما شامل تأثیرات تجاری بلندمدت فناوری جدید نیست که پیش‌بینی آن‌ها بسیار دشوار و اغلب برخلاف تصور است.»

این گزارش همچنین بر این نکته تأکید می‌کند که حتی اگر هوش مصنوعی بسیاری از مشاغل را جایگزین یا متحول کند، مشاغل جدیدی نیز ایجاد خواهد کرد.

یووال نوح هراری، نویسنده و مورخ، در کتاب خود «۲۱ درس برای قرن ۲۱» استدلال می‌کند که در عصر هوش مصنوعی، باارزش‌ترین مهارتی که یک فرد می‌تواند داشته باشد، انطباق‌پذیری است. شغلی که شما یک دهه از عمر خود را وقف آن کرده‌اید، ممکن است در دهه بعد توسط هوش مصنوعی تصاحب شود و شما را مجبور کند مسیر خود را تغییر دهید، مهارت‌های جدیدی بیاموزید و یک مسیر شغلی کاملاً جدید را آغاز کنید.

جالب اینجاست که خود هوش مصنوعی می‌تواند به افراد در تمرین این مهارت کمک کند. یک مطالعه جدید نشان داده که در حال حاضر از هر سه آمریکایی، یک نفر از این فناوری برای تغییر مسیر شغلی خود کمک می‌گیرد.